Lekcje gry na fortepianie

"Jest wielka cisza, gdzie nigdy nie było dźwięku, 

jest wielka cisza, gdzie dźwięk nie może istnieć,

w zimnym grobie głębokiego morza."

(Thomas Hood, z poematu: Silence)

MIŁOŚĆ zawsze rodzi się niema...

Ada McGrath, młoda Szkotka, nie bardzo wiadomo jak stała się niemową już w wieku sześciu lat. Po długiej morskiej podróży, wraz ze swoją còrką Florą, wylądowała na wyspie, aby poślubić Alistair'a Stewart'a, bogatego właściciela ziemskiego, którego nigdy wcześniej nie poznała. Opròcz koniecznego bagażu zabrała ze sobą swòj ukochany fortepian. Milczenie Ady wyjaśnione zostaje w wyobraźni jej córki jako utrata męża, więc jest to cisza porażki miłości, która jest w tym dramacie osią, wokòł ktòrej będzie obracać się cała historia.

PRZEPROWADZKA LUDZKIEGO SERCA

Niepokojące są sceny przeprowadzki w filmie: ruchy wściekłego morza, które swymi falami pieści te kilka rzeczy, które Ada zabrała ze sobą, jej bogactwo materialne: nic zagubione w ogromnym oceanie; niepokojący jest wysiłek w przeniesieniu zabłoconym lasem tych skrzynek wypełnionych nadzieją Ady i jej córki.

BÓG KOCHA ciche jak On sam istoty ...

UMOWA z niewinnością dzieciństwa...

Od zawsze Ada porozumiewa się ze światem z pomocą córki, która zna język migowy. Ròwnież w sensie psychoanalitycznym jedynym pośrednikiem otwierającym przed nami dostęp do sfery nieświadomości jest dzieciństwo.

Duszę czuć przez skòrę...
...pierwsze spotkanie z przyszłym mężem nie należy do najlepszych. Mężczyzna jest niezdarny, prawie gburowaty, okazuje trudności w interakcji z tą dziwną kobietą, którą ma zamiar poślubić. Ada cierpi z powodu jego złości, gdy Alistair nie chce zabrać ciężkiego fortepianu i porzuca go na plaży ...w tym momencie Alistair stracił szansę na bliski kontakt z Adą. Dla niej fortepian jest jej duszą, jej głosem, jej pasją. Szorstkość Alistair'a Stewart'a, choć nie był złym człowiekiem, doprowadziły do tego, że Ada stała się zwierciadłem jego złośliwości i okrucieństwa. Ona nie może pokochać go z całej duszy, ponieważ on nie spojrzał na jej duszę tak bardzo związaną z fortepianem. Ada staje się dla niego czymś gorszym niż fortepian, czyli rzeczą, ktòrą należy użyć, a nie docenić.

DZIKI INSTYNKT otwiera się na duszę...

Na wyspie mieszka tajemniczy Anglik, George Baines, przez wszystkich unikany i traktowany nie lepiej niż tubylcza ludność. Mówi językiem miejscowych aborygenòw i zarabia na życie jako partner w interesach Stewart'a. George wyczuł czułość Ady i to, co Alistair nazywa jej "kruchością", Baines nazywa "wrażliwością i czystą namiętnością".

Dziki instynkt a  dzikość natury...

Ci dwaj mężczyźni prezentują się w filmie jak większość z nas: są normalni, żaden z nich nie jest zły, mają swoje wady i swoje zalety, a także ograniczenia. To, co przeobraża jednego z nich w psychopatę, a drugiego w szalonego z miłości jest prostym aktem. Ich obłęd jest taki sam, ale powstrzymywany i wyrażany w różny sposób. Alistair'owi brakuje czułości (dla niego ważniejsze są sprawy ziemskie, a nie Ada). Degraduje go jego dzika natura. Tymczasem Baines przechwytuje z pomocą swego dzikiego instynktu wrażliwą wartość Ady i oddaje ziemię za jej fortepian.
Ci dwaj mężczyźni reprezentują odmienny sposòb, w jaki możemy zbliżyć się do innej osoby, jak działać, jak rozpocząć bliski związek ...Wystarczy drobny szczegół, aby Ada (miłość) przyjęła jednego, a wgardziła drugim.

WYMOWNE MILCZENIE naszych namiętności...

Porzucony na plaży fortepian budzi echo ukrytych i opuszczonych głębin ludzkiej duszy. Ada pozostała tam, przy swoim fortepianie. Jej mąż nie zorientował się, że przyprowadził sobie do domu tylko powłokę, bez duszy. Ilekroć ignorujemy namiętności osoby, którą mamy u naszego boku, tyle razy nie wiemy, czy ta osoba jest nadal w naszym pobliżu. Cisza fortepianu jest echem fal ludzkiego niezrozumienia. Jest cichym krzykiem zaniedbanej delikatności duszy.

Namiętność odpowiada TYLKO namiętności...

Baines poznaje Adę i natychmiast ulega jej urokowi. Tak bardzo, że stara się uzyskać zgodę Alistair'a na przeniesienie fortepianu Ady do swej chaty znajdującej się w pobliżu plaży. Jego nadzieją jest możliwość spotykania jej jak najczęściej. Kiedy Ada dowiaduje się o tym, wpada w szał: Baines jest człowiekiem niewykształconym, nieokrzesanym, Ada nie może zrozumieć jaką korzyść pragnie on mieć z fortepianu. Ada nie wie jeszcze, że fortepianem, na ktòrym chce grać Baines, jest jej serce. Pomimo swej surowości obyczajòw mężczyzna uświadamia sobie, że jego namiętność będzie odwzajemniona tylko wtedy, gdy stworzy przestrzeń dla tak odmiennej namiętności Ady.

ABY MIEĆ DOSTĘP DO PRĘDKOŚCI NAMIĘTNOŚCI, należy postępować ADAGIO, bardzo powoli...

Rozbrajająca jest uwaga, jaką Baines poświęca Adzie:" Nie chcę nauczyć się grać na fortepianie, chcę tylko słuchać." Nareszcie Ada znajduje kogoś, kto chce jej wysłuchać, ona potrafi mówić jedynie poprzez grę na fortepianie. Baines nie od razu napiera na Adę...pozostawia jej czas konieczny do zrozumienia jego miłosnych zamiaròw. Ada będzie mieć w ten sposòb bardzo jasne porównanie: jej mąż jest zainteresowany ziemią, ktòrą Baines oferuje w zamian za lekcje gry na fortepianie; Baines jest tak bardzo zainteresowany Adą, że jest w stanie oddać nie tylko ziemię, ale i fortepian, ktòry w zamian za ziemię otrzymał.

NIEMORALNA PROPOZYCJA
na drodze ku odzyskaniu przyzwoitości...

Na pierwszy rzut oka to, co może wydawać się nieprzyzwoitą propozycją (Baines oferuje za każdą przyjemność dotknięcia skóry Ady klawisze fortepianu), okazuje się być środkiem, za pomocą którego Ada odzyska swoją kobiecą przyzwoitość: prawo do tego, by mogła być kochana za swoją muzyczną pasję, aby mogła być postrzegana nie jako rzecz, ale jak osoba, która kocha muzykę i używa jej w swoim ograniczeniu jako własnego głosu. Ada uczy się, że Baines w swojej nieprzyzwoitości traktuje ją z większym poważaniem, niż jej własny mąż.

Ciało NIGDY nie zostaje stracone, gdy zdobywa się duszę...

Baines uczy się dotykać nie fortepianu, ale serca Ady. Początkowo wydaje się, że Ada sprzedaje duszę oddając ciało (odzyskanie fortepianu w zamian za seks). W rzeczywistości jest inaczej - Ada odzyskuje duszę (czuje się kochana) negocjując fortepian...Czasami należy stracić ciało, aby odkryć wartość własnej ukrytej godności. Baines przyswoił sobie lekcję gry na fortepianie, gdy nauczył się Ady: zwracać uwagę na innych jest najprostszym i najdelikatniejszym sposobem na dawanie siebie.

Kiedy DZIECKO wchłania negatywność dorosłych...

Flora jest dzieckiem delikatnym, niewinnym. Niesie ze sobą ciężar cierpienia matki i braku ojca. Cierpiące dziecko jak desperat potrzebuje skupić na sobie uwagę. Jeśli tego nie osiągnie, w swej naiwności staje się dokuczliwe, a nawet złośliwe: Flora drażni kulawego psa moknącego w deszczu, czuje się wykluczona z lekcji gry na fortepianie matki, a to doprowadzi dziewczynkę do poszukiwania poczucia bezpieczeństwa w ojczymie, którego nigdy przedtem nie chciała nazywać ojcem. A jednak...ostatecznie zbeształa matkę mówiąc: "Tata powiedział, żeby nie chodzić do Baines'a". Flora jest zazdrosna o uprzejmość i uwagę jaką Ada poświęca Baines'owi, więc opowiada ojczymowi o szczegółach ich spotkań. Nie dziwmy się, jeśli mieszkające w nas dziecko stanie się perfidne. Zrobi to za każdym razem, gdy poczuje się niezrozumiane, wykluczone lub nawet gorzej... zdradzone.

NIGDY NIE PRZESTAWAJ porozumiewać się z dzieckiem, które jest w tobie...

Tragedia w filmie ma miejsce właśnie wtedy, gdy Flora, która jest środkiem komunikacji pomiędzy Adą a światem, czuje się wyłączona z życia matki. Ada komunikuje się teraz poprzez dotyk własnych namiętności, ale Flora czuje się zagubiona i uważa, że jedynym sposobem na odzyskanie matki jest przypodobanie się ojczymowi.
Powierzajcie swoim dzieciom wasze cierpienia, nie myślcie, że nie są w stanie was zrozumieć. One czują sercem, nie rozumem - sercem zdolnym wykroczyć poza wszystko. Na poziomie psychologicznym dzieje się tak samo: nigdy nie przestawajcie komunikować się z waszą sferą intymną, z waszym sumieniem. W przeciwnym razie prędzej czy później ono was zdradzi.

MIŁOŚĆ JEST KOLOREM ŻYCIA

Wszyscy to widzą: Ada zaczęła się uśmiechać, bawić się; jest jak promień słoneczny. Nic na to nie można poradzić ...tylko miłość jest w stanie nadać kolor naszemu życiu. Bez miłości wszystko jest cieniem i szarością. 

Warto podkreślić urodę środowiska i warunki atmosferyczne w tym filmie: ponure miejsca, deszczowy i błotnisty krajobraz, wszechobecna szarość; czuć wilgoć w kościach opowieści osadzonej w chmurze płaskiej i nudnej. Tylko wtedy, gdy Ada zaczyna kochać, zaczyna też świecić egzystencjalne słońce w całym filmie.

NIE ISTNIEJE 

namiętność bez miłości

Ada odzyskuje swoją namiętność, fortepian, ale tym samym traci Baines'a - mężczyznę, ktòry nadał sens jej grze na fortepianie. Bez Baines'a więc fortepian traci na ważności, ma swoją duszę bez miłości. Klawisz, który Ada wyjmuje z fortepianu, aby napisać, że należy do Baines'a jest testamentem tej duszy, ktòra czuje swoją przynależność do mężczyzny. Tylko Baines potrafi wprawić w wibrację klawisze duszy Ady. Fortepian, tak jak wszystkie rzeczy wynagradzające nam brak miłości, traci sens i wartość bez miłości.

NAJGORSZA nienawiść rodzi się z niespełnionej miłości...

Alistair czuje się podwójnie zdradzony: przez żonę i wiernego przyjaciela / partnera w interesach. Jego umysł staje się ofiarą szaleństwa...odcina siekierą palec Ady tak, aby nigdy więcej nie mogła grać na fortepianie. Miłość będąc życiem, gdy jest zdradzona, może wywołać śmiertelne następstwa: samobòjstwa i zabòjstwa na tym tle są na porządku dziennym. Pianista bez palca jest jak ciało bez duszy. Alistair uderza Adę najgorszym z rodzajòw śmierci: śmiercią miłości.

NAJGORSZY RODZAJ ŚMIERCI - śmierć duszy

Ada ma odcięty palec. Niemożność grania na fortepianie jest dla niej wyrokiem śmierci. W wyniku tego traumatycznego epizodu zdrowie kobiety pogarsza się tak bardzo, że prawie ryzykuje śmierć; w tych okolicznościach Alistair zrozumie jak wielka jest miłość, która wiąże Adę z Baines'em. Aby ją uratować, pozwoli im na swobodne odejście. Alistair jest mieszanką zrozumienia i szaleństwa, cierpliwości i rozpaczy. Jest człowiekiem, ktòry pomimo świadomości bycia zdradzonym, oczekuje od Ady miłości, której nigdy nie było.

NAJLEPSZYM afrodyzjakiem ... jest dotknięcie ludzkiego umysłu...

Umysł jest bramą duszy...Wiedzieć jak dotknąć serce nie rozbierając go, jak poznać myśli bez fizycznej inwazji, jest głęboką drogą w kierunku intymności oczyszczonej z powierzchownych namiętności.

Ada jestem nieszczęśliwy, bo ciebie pragnę ...
Bo mój umysł szaleje za tobą i nie myśli o niczym innym ... dlatego cierpię ...
Jestem chory z pragnienia ...
Nie jem, nie sypiam ...
Ada, jeśli przyszłaś tu, a niczego do mnie nie czujesz, odejdź ...
Odejdź, idź do niego!

George Baines (Harvey Keitel)
z filmu "Fortepian"

Nie ma ODRODZENIA bez śmierci

Ada, Baines, Flora i fortepian wypływają w morze w kierunku wspólnego życia, ale nagle Ada zaczyna usilnie prosić, aby fortepian został wyrzucony do morza. Umyślnie wkłada stopę w zwòj lin i ciężar instrumentu pociąga ją za sobą w otchłań. Scena ta wygląda jak próba samobójstwa. Jednak Ada, pod wodą, rozumie, że mimo wszystko chce żyć i postanawia wynurzyć się na powierzchnię. Bez palca fortepian jest dla niej torturą; woli raczej go nie mieć...

Morze jest symbolem nieświadomości, głębi, a następnie odrodzenia, drugiego chrztu dotyczącego psychiki, świadomości.

Nie bójcie się tych, ktòrzy zabijają ciało, ale tych, ktòrzy zabijają duszę!

Fortepian, instrument narodzin jej nowej miłości, pozostaje na dnie oceanu. Baines skonstruował metalowy palec, ktòry umożliwił Adzie powrót do gry na fortepianie, a uspokojona nowym życiem Ada uczy się mówić. Alistair odciął palec Adzie, ale nigdy nie byłby w stanie wyciąć Baines'a z jej serca.

TYLKO MIŁOŚĆ pozwala na nasze ODRODZENIE

W nocy myślę o moim fortepianie w głębi oceanu i czasami myślę także o sobie, zawieszonej nad nim. Tam, w dole, wszystko jest takie nieruchome, ciche ... sprowadza na mnie sen. Bardzo dziwna kołysanka. To jest moja kołysanka. Istnieje wielka cisza tam, gdzie nigdy nie było dźwięku. Istnieje wielka cisza, gdzie dźwięk nie może istnieć: w zimnym grobie głębokiego morza.